Arsivlere bakarken, yillar once uyesi oldugum bir dernegin aylik haberlesme organinda yayinlanmak uzere yazdigim bir yaziyi buldum, sanirim sene 2002-2003 falan olmali... Simdi bakinca biraz yuzeysel bir yazi oldugunu, daha detyali anlatim yapmanin gerektigini gorsem de, herhangi bir ilave ya da cikarma yapmadan paylasiyorum, eksikleri mutlaka buradaki Purosever dostlar tamamlayacaktir...
Bilmediginiz bir sey yok, cok temel bilgiler, ama bulunca biraz nostalji yaptim ve de sizlerle paylasmak istedim...
Puro ve otesi...
Tutun urunleriyle arasi hos olmayan, sigara, pipo, nargile vs kullanmayan biriyim. Ancak cok sevdigim ve zevkle ictigim puro soz konusu olunca, tum bu olumsuz fikirlerim bir anda kayboluyor, aklima sadece guzel bir puronun yaydigi koku, agizda biraktigi muhtesem tat, daha yakmadan once hissetmeye baslanan keyif geliyor ve Mark Twain’in o unlu sozunu hatirlamadan edemiyorum, “cennette puro icilmiyorsa, oraya gitmek istemiyorum.”
Sizlere bu zevkin kaynagi puronun nasil hayata gecirildigini, tutun yapraklariyla baslayan seruveninin cesitli kademelerini, teknik detaylara da –az da olsa- yer vererek anlatmaya calisacagim. Aramizdaki puro tutkunlarinin oldugu kadar, puroya yeni baslayan, ya da baslama asamasinda olanlarin ilgiyle okuyacagini ve kafalarindaki bircok soruya cevap bulacagini umuyorum.
Puro hakkinda bilgi vermeye baslamadan once, tutun hakkindaki genel bilgileri kisaca hatirlayalim.
Nicotiana tabacum bitkisinin yapragi olan tutun, 16inci yuzyilda Meksika’nin Yucatan yarimadasindan avrupaya yayildi. Onceleri tipta kullanilan tutun yapraklarini kurutup icme aliskanligini ilk kazanmis toplum olarak bilinen Mayalar, sadece ozel gunler ve dini torenlerle sinirli bu aliskanligi zamanla gelistirdiler ve gunluk hayatlarinda da tutun tuketimine basladilar.
Daha sonra, basta ingliz ve fransizlar olmak uzere neredeyse tum avrupalilar tutun bitkisiyle tanisti. Gunumuzde de kullanilan nargile ve pipo, 16inci yuzyil avrupasinda da tutun tukeminin en temel araclariydi. 18inci yuzyilda, donemde bir Ispanyol kolonisi olan Kuba’da uretilmeye baslanana puro, kolonici Ispanyollar tarafindan Avrupa’ya getirildi. Portekiz ve Ispanya’da yayginlasan puro tuketimi, Fransizlar karsi yapilan Peninsular Savaslari sirasinda once Fransa’ya, ardindan tum orta avrupaya yayildi. Avrupadaki ilk puro uretimi ise, yine 18inci yuzyilda Ispanya’nin Sevilla kentinde basladi.
Simdi de, tutun bitkisinin yesil yapraklarinin puroya nasil donustugune kisaca bir gozatalim.
Yetistirilip toplanan tutun yapraklari, ilk once kurutulup, islenmeye hazir hale getirilir. Kurutma islemi, uc ayri metodla yapilir. Bunlar, guneste kurutma ve havayla kurutma ve de yapay isitma yoluyla kurutma metodlaridir. Guneste kurutma metodu sonucunda tütün daha tatli olur ve ozellikle cigneme tutunu olarak kullanilir.
Dogal havayla kurutulan tutun yapraklari, puro uretiminde, yapay isiyla kurutulanlar ise sigara ve pipo tutunu yapiminda kullanilılır.
Kurutulmus olan tutun yapraklari oldukca gevrek ve kirilgan bir yapidadir. Parcalanmadan islenmeleri mumkun olmadigi icin dogal yagmur suyuyla islanana kadar bekletilir. Yagmur suyundan dogan nemi emen tutun yapraklari, yumusak ve islenebilir duruma gelir. Bu noktada saplarindan ayrilan, boylarina gore siniflara ayrilan yapraklar, 1.5-1.8m yuksekligindeki yiginlar halinde mayalanmaya biraklir. Bu islemin ardindan, kalitelerine gore siniflandirilan yapraklar paketlenir ve 4-5 yillik bir yaslandirma surecine birakilir. Bu surecin amaci, yapraklari daha tatli, yumusak ve olgun hale getirmektir. Bazi puro cesitlerinde gorulen yapay aromalar (cikolata, cilek, vs) yine bu yaslandirma surecinde yapraklara katilir.
Tutun yapraklarinin kalitelerine gore ayrilmasinin ana nedeni, puronun farkli bolumleri icin farkli kalitelerde yaprak kullanilmasidir.
Kalitesi en iyi olan purolarin uc bolumu bulunur, bunlar en icte bulunan dolgu, orta kismi olusturan yapistirici ve en dis kisimdaki sarici kisimlardir. Dolgu kismi icilen tutunun bulundugu kisimdir ve uc farkli tutunun karisimindan olusur. Yapistirici kisim, adindan da anlasildigi gibi, dolguyla sarici bolumleri birbirine yapistirir ve puronun icim esnasinda dagilmasini onler. En ust kisimdaki sarici tutun yapragi ise, puronun gorununusu ve karakterini ortaya koydugu gibi, en kaliteli tutun yapraklarindan olusmasi nedeniyle, puroya lezzetinin buyuk bir bolumunu de katmaktadir .
Puronun siniflandirilmasi, sarici tutun yapraginin rengine gore yapilir. Double claro (acik yesil), claro (yesil/kahve), colorado (kahve), colorado claro (acik kahve), colorado maduro (kizil-kahve), maduro (koyu kahve) ve oscuro (siyah); olmak uzere yedi farkli tur sarici tutun yapragi bulunmaktadir.
Tutun yapraklari bu asamalari tamamladiktan sonra, artik sarilmaya ve puroya donusmeye hazir olurlar. Ilk asama dolgu kisminin sarilmasidir. Uretilen puronun boyuna gore, iki ya da dort yapraktan dolgu sariminda, yapraklarin homojen bir sekilde yayilmasi ve sarilmasi en onemli noktadir.Bu sekilde sarilmayan purolarda tat farki, gerektiginden hizli ya da yavas yanma gibi sorunlar ortaya cikar. Ilk asamaninda sonunda olusan dolgu, tahtadan kaliplara yerlestirilir ve seklini korumasi icin bir sure bekletilir. Kaliptan cikarildiktan sonra fazlaliklari kesinlen dolgu, sikismasi ve dagilmamasi icin pres makinasinda pres edilir.
Presleme islemi esnasinda, puro surekli dondurulerek silindir seklinin bozulmamasina ozen gosterilir. Daha sonraki asamada yapistiri ve sarici kisimlar dolgunun uzerine yerlestirilir. Hedeflenen olcu ve ebatlarda olmasi icin fazlaliklar ve en uctaki yakilacak kisim kesilir. Puroya marka etiketi yapistirilir. Bu asamadan sonra, kalite kontrolden gecen purolar, renklerine gore siniflandirilir ve tuketime sunulur.
Tutun tarlasinda baslayip puro haline donusen tutun yapraklarinin bu yolculuguna kisaca da olsa taniklik ettikten sonra, puronun farkli sekil ve ebatlari konusuna da deginmek isterim.
Bir puronun ebatlari iki farkli sayiyla anlatilir. Bunlardan birincisi puronun uzunlugunu, ikincisi ise genisligini (bilinen puro terimi adiyla: halka olcegi) temsil eder.
Ornek vermek gerekirse, puronun olcusu, 5 x 32 ise. 5 sayisi, puronun inch olarak uzunlugunu gosterirken, 32 sayisi halka genisligini anlatir. Halka genisliginin matematiksel buyuklugu, bu sayinin 64’e bolunmesiyle ortaya cikan oran sayesinde bulunur. Soz konusu puronun kalinligi, 32/64 = 0.5 inch, ya da yaklasik 12.5 mm olarak hesaplanir.
Piyasada 60’tan fazla olcu ve ebat kombinasyonu vardir. Vitola adiyla anilan bu kombinasyonlarin en yaygin ve populer olanlarina kisaca goz atalim.
Uzunluk Halka Olcegi
Double Corona 7 ⅞ in 49
Churchill 7 in 47
Lonsdale 6 ¾ in 42
Panatela 7 in 38
Corona 5 ¾ in 42
Robusto 5 in 50
Petit Corona 5 in 52
Yazimin sonlarina yaklasirken, puro secerken dikkat edilmesi gereken noktalara da deginmek istiyorum. Puro aliskanligini yeni yeni kazanmaya baslayanlar icin akilda tutulmasi gereken etkenlerin basinda puronun rengi gelir. Puro satin alinmadan kutudaki purolara dikkatle bakilmali, purolarin mumkun oldugunca ayni renk olmasina dikkat edilmelidir. Sarici yapraklarin parlakligi ve de uzerlerinde delik ya da yirtiklarin olmayisi kontrol edilmeli, yirtik yapraklar duzgun yanmayacagindan, bu sekildeki purolari almaktan kacinilmalidir. Puroyu elinize aldiginizda kuru ve cok sert olmamali, saglam ancak az da olsa bukulebilir bir yumusaklikta olmalidir, bu puronun gerekli kosullarda saklanmis oldugunun isaretidir.
Puronun seciminden sonra dikkat edilmesi gereken son nokta dogru sekilde saklanmasidir. Puro icin en optimum sicaklik ve nem orani 18 º - 21 º C ve %70 - % 72 dir. Humidor adi verilen, bu amac icin ozel olarak uretilmis saklama kutularinda, ozel bir solusyonun da yardimiyla bu sicaklik ve nem oranlari kolaylikla saglanabilir. Uzun sure icilmeyecek purolarin bu sekilde saklanmasi gereklidir, aksi takdirde kuruyup sertlesir ve icilmesi mumkun olmaz.
Yazimi burada noktlarken, konuyla ilgilenen okuyuculara gerekli bilgileri vermis oldugumu umuyorum.
Yorum Gönder